Ćwiczenia percepcji słuchowej

Aby dziecko w sposób naturalny mogło przyswoić mowę musi przyjść na świat z prawidłowo funkcjonującymi zmysłami. Ze wszystkich zmysłów, szczególną rolę w procesie nabywania języka, pełni niewątpliwie słuch. Mowy uczymy się poprzez naśladownictwo, dlatego, żeby mieć możliwość opanowania komunikacji językowej musimy słyszeć mowę innych ludzi i swoją.

Wychwytywanie dźwięków z otoczenia, w tym dźwięków mowy, możliwe jest poprzez analizator słuchowy, zbudowany:

• z receptora bodźców, czyli ucha,
• nerwów słuchowych, czyli dróg doprowadzających bodźce,
• kory mózgowej, w której dokonuje się integracja i przetwarzanie bodźców słuchowych.

Zatem, aby dźwięk został przez nas zrozumiany i wykorzystany jako informacja o otaczającym nas świecie nie wystarczy go dostrzec i usłyszeć, ale należy go zlokalizować w przestrzeni, zapamiętać, rozpoznać, połączyć z innymi bodźcami, a także różnicować z pozostałymi dźwiękami. Cały ten proces to nic innego jak percepcja słuchowa, która kształtuje się od narodzin, a nawet wcześniej – jeszcze w życiu płodowym. Uwarunkowana jest prawidłową budową narządu słuchu, stopniowym dojrzewaniem układu nerwowego oraz odpowiednią stymulacją dźwiękową płynącą ze środowiska w jakim przebywa maluch.

Stymulowanie percepcji słuchowej dziecka można zacząć już od pierwszych dni życia. Wielu bodźców dostarczamy dziecku zupełnie nieświadomie poruszając się w pobliżu dziecka, wykonując czynności dnia codziennego i przemawiając do niego przy każdej nadarzającej się sytuacji. Wszelkie szumy, szelesty, trzaski, stuknięcia wytwarzane przy okazji różnych aktywności pobudzają jego analizator słuchowy.

Istnieje szereg zabaw pozytywnie wpływających na rozwój percepcji słuchowej dzieci, tych młodszych i tych starszych. Poniżej przedstawiam kilka przykładów:

• Co słyszę? – zamykamy oczy i wsłuchujemy się w odgłosy otoczenia. W zależności od tego w jakim znajdujemy się miejscu (w domu, na ulicy, w lesie) opowiadamy o tym, co słyszymy np. słyszę nadjeżdżające samochody, słyszę włączoną pralkę, słyszę szum drzew.

• Lokalizowanie dźwięku – chowamy w pomieszczeniu przedmiot wydający odgłosy np. budzik, telefon. Zadaniem dziecka jest zlokalizowanie ukrytego przedmiotu.

• Rozpoznawanie dźwięków – wybieramy kilka przedmiotów np. klucze, pokrywka od garnka, kubek i łyżeczka, opakowanie kaszy lub ryżu, butelka z wodą itp. Na początku prezentujemy dziecku wszystkie dźwięki. Następnie prosimy o odwrócenie się do nas plecami lub zasłaniamy dziecku oczy. Wytwarzamy dźwięki i prosimy o odgadnięcie. Tę samą zabawę możemy powtórzyć z instrumentami typu: bębenek, kastaniety, cymbałki, marakasy lub odgłosami zwierząt.

• Gazetowe dźwięki – przygotowujemy niepotrzebne gazety i pokazujemy dziecku jakie dźwięki można wydobyć właśnie z gazet. Prezentujemy odgłos rozrywania gazety, zgniatania, rozprostowywania, pocierania gazetą o gazetę. Dziecko z zamkniętymi oczami zgaduje, który z dźwięków prezentujemy.

• Rozpoznawanie osób mówiących do dziecka po głosie – zgadnij, kto teraz mówi?

• Odtwarzanie rytmów wystukiwanych na bębenku, wyklaskiwanie ich lub wytupywanie.

• Wrzucanie do pudełka przedmiotów lub obrazków w określonej kolejności np. wrzuć do pudełka klocek i piłkę, wrzuć do pudełka długopis, kostkę i auto itd.

• Memory dźwiękowe – odszukiwanie par identycznych dźwięków.

• „Głuchy telefon” – powtarzanie szeptem do ucha słowa lub zdania kolejnej osobie.

• Wyszukiwanie wyrazów rozpoczynających się tą samą sylabą lub głoską np. mama, materac, makaron, maraton.

• Wyszukiwanie wyrazów rozpoczynających się sylabą lub głoską kończącą wyraz poprzedni np. tama – mama – masa – sala – lata – tata itd.

• Wyszukiwanie obrazków, których nazwy rozpoczynają się konkretną głoską lub sylabą.

• Reagowanie np. klaśnięciem lub tupnięciem na wyraz rozpoczynający się lub kończący określoną głoską lub sylabą.

• Który wyraz usłyszałaś/eś dwa razy? np. oko, plama, oko, drzwi

• Dobieranie w pary obrazków, których nazwy różnią się tylko jedną głoską np. półka – bułka, kot – koc, kasa – kasza itp.

• Wyszukiwanie rymów do podanych wyrazów np. rama – tama, lama, mama, sama itd.

• Rozwiązywanie zagadek słownych

Opracowała: Natalia Sieniuć - logopeda