Rozwój mowy przedszkolaka

W poprzednich wpisach można znaleźć wiele informacji o tym, jak wspierać rozwój mowy dziecka lub jakie wykonywać z dzieckiem ćwiczenia, aby wspomóc terapię logopedyczną.

Tym razem natomiast zamieszczam kilka słów o prawidłowym przebiegu rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, o tym jakich umiejętności powinniśmy wypatrywać w kolejnych latach życia przedszkolaka i do czego właściwie poprzez to wsparcie i ćwiczenia dążymy.

Rozwój mowy naszych dzieci przebiega etapami i trwa kilka lat. Etap w jaki wkraczają dzieci w wieku przedszkolnym nazywany jest „okresem swoistej mowy dziecięcej”. W tym czasie dojrzewa mózg dziecka i stopniowo kształtuje się umiejętność koordynowania pracy poszczególnych grup mięśniowych odpowiedzialnych za tworzenie mowy artykułowanej. Możemy w tym czasie zaobserwować dynamiczny rozwój wypowiedzi dziecka (budowy zdań oraz dłuższych wypowiedzi) jak również samej artykulacji - z roku na rok pojawiają się coraz trudniejsze pod względem artykulacyjnym głoski.

Co warto wiedzieć o rozwoju mowy przedszkolaka – jakie symptomy prawidłowo rozwijającej się mowy powinno przejawiać dziecko wstępujące w progi przedszkola?

Trzylatek:

• Rozumie to, co do niego mówimy i spełnia proste polecenia typu: przynieś misia, podaj kubek
• Pytany potrafi podać swoje imię
• Wypowiada proste, zbudowane z kilku wyrazów zdania, choć nie wszystkie formy gramatyczne są prawidłowe
• Zadaje pytania (nie zawsze jasno sprecyzowane)
• Mówi chętnie i dużo, ma ogromną potrzebę komunikowania się z otoczeniem
• Wypowiada prawidłowo wszystkie samogłoski oraz spółgłoski spośród: p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, ch, j, ł
• Charakterystyczne dla trzylatków jest zmiękczanie głosek – s, z, c, dz oraz sz, rz/ż, cz, dż wymawiane jako ś, ź, ć, dź
• Głoski k, g często zamieniane na głoski t, d
• Chociaż potrafi wypowiadać poprawnie wiele głosek w izolacji, to w mowie spontanicznej zamieniane są na łatwiejsze pod względem artykulacyjnym

Czterolatek:

• Rozumie i wykonuje polecenia, również te, które zawierają wyrażenia przyimkowe: na, za, pod, obok
• Rozpoznaje i nazywa kolory
• Odpowiada na pytania, a także często pyta: dlaczego, po co?
• Posługuje się zdaniami kilkuwyrazowymi, także złożonymi. Zdarzają się jeszcze niepoprawne konstrukcje gramatyczne
• Potrafi mówić o przeszłości, przyszłości i teraźniejszości, choć zdarza mu się mylić określenia czasu np. wczoraj pójdę z tatą na lody, jutro byłem u lekarza
• Tworzy neologizmy dziecięce kiedy nie pamięta lub nie zna nazwy przedmiotu czy zjawiska np. migadełko – kierunkowskaz, ucholog – lekarz od uszu
• Głoski s, z, c, dz powinny być wymawiane twardo (z językiem schowanym za zębami)
• Głoski k, g wymawiane prawidłowo
• Może pojawiać się prawidłowa realizacja głoski r jednak zamiana na głoskę l nie jest jeszcze powodem do niepokoju

Pięciolatek:

• Konstruuje wypowiedzi wielozdaniowe, opowiada zdarzenia, opisuje przedmioty i ich zastosowanie
• Używa konstrukcji przyimkowych
• W wypowiedziach uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo-skutkowe
• Staje się wrażliwe na poprawność wypowiedzi, poprawia innych i siebie
• Ustala się prawidłowa realizacja głosek sz, rz/ż, cz, dż. Zdarza się wymowa hiperpoprawna czyli: szałata zamiast sałata, żęby zamiast zęby
• Dopuszczalna jest jeszcze realizacja głoski r jako l

Sześciolatek:

• Swobodnie posługuje się mową, świadomie używa jej do przekazywania swojej wiedzy
• Używa dość bogatego i zróżnicowanego słownictwa
• Prawidłowo wymawia wszystkie głoski języka polskiego (ustalona prawidłowa realizacja głosek sz, rz/ż, cz, dż oraz głoski r)

Opracowała: Natalia Sieniuć - logopeda